Dit is de tweede begroting van dit college. In deze begroting beschrijven we de plannen en ambities voor het komende jaar en voorzien we die van een financiële onderbouwing. De begroting is, na vaststelling door de gemeenteraad, leidend voor wat we doen. Via de reguliere P&C-cyclus leggen wij verantwoording af over de voortgang en uitvoering van de begroting.
Onzekere tijden
Deze begroting is opgesteld in een onzekere tijd en die onzekerheid houdt aan, onder andere in verband met de stijgende prijzen van energie, arbeid en grondstoffen. We zijn een financieel gezonde gemeente maar verschillende ontwikkelingen maken dat we de broekriem moeten aanhalen om dat te blijven.
Voor het zomerreces van 2023 is het kabinet gevallen. Nieuwe landelijke verkiezingen vinden plaats op 22 november en het zal naar verwachting tot in 2024 duren voordat een nieuw kabinet aantreedt. Dat betekent dat aangekondigde hervormingen in het sociaal domein later en in mogelijk gewijzigde vorm worden ingevoerd. Het betekent ook dat er onduidelijkheid blijft over de korting op de bijdrage uit het gemeentefonds en daarmee over de omvang van de grote voorziene tekorten, het zogenaamde ravijn in de begroting van 2026 en verder. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) - in afstemming met het Inter Provinciaal Overleg (IPO) - heeft gemeenten opgeroepen het tekort nadrukkelijk inzichtelijk te maken. Aan dit verzoek geven wij gehoor in de meerjarenbegroting, waarin we laten zien wat de gevolgen zijn van het ravijnjaar.
Wij streven ernaar de woonlasten gelijke tred te laten houden met de algemene prijsontwikkeling. In de begroting is derhalve gekozen voor een aanpassing van het OZB-tarief en overige leges aan de consumentenprijsindex (CPI). Voor de afvalstoffenheffing en rioolretributie geldt een zogenaamd gesloten systeem, waarbij de tarieven kostendekkend zijn. Zoals gebruikelijk, stelt de gemeenteraad in december de definitieve tarieven vast conform de besluitvorming in de begrotingsvergadering. Investeringen en genoemde prijsstijgingen op het gebied van energie, arbeid en grondstoffen hebben mogelijk ook gevolgen voor de gesloten systemen. Mochten deze ontwikkelingen aanpassing van de tarieven noodzakelijk maken, dan verwerken we dat in december.
Bij de start van het traject richting de voorjaarsnota zijn we geconfronteerd met tot dan toe nog niet bekende tekorten in het sociaal domein. De kosten voor jeugdzorg en voor de WMO namen de afgelopen periode sterk toe, terwijl de rijksbijdrage hiermee geen gelijke tred hield. Daarnaast stegen de kosten sterk door de hoge inflatie. Dat heeft grote invloed op de ruimte in de begroting.
Maatregelen
Om tekorten in de begroting 2024 te voorkomen nemen we een aantal maatregelen, zoals:
- Er wordt vanaf 2024 een algemene bezuinigingsmaatregel toegepast, de 2% operatie, waarbij begrotingsbreed ten opzichte van de begroting van 2023 een bezuiniging van 2% wordt ingeboekt. De maatregel passen we niet eenmalig toe maar deze is ook voor de begroting van 2025 en verder het uitgangspunt. De maatregel moet structureel geld opleveren om de meerjarenbegroting sluitend te krijgen.
- We voeren een stofkam-operatie uit om op basis van de twee voorgaande jaren de lucht uit de begroting te halen. We schrappen oud beleid en stoppen met het uitvoeren van ambities die niet meer actueel zijn. Samen met het hierna beschreven Oud-voor-nieuwtraject heeft dit voor de begroting van 2024 een bedrag van een kleine € 3 miljoen opgeleverd
- We zorgen voor een realistisch Meerjaren Investeringsplan (MIP). We temporiseren plannen en investeringen waar dat kan en begroten niet langer voor plannen die nog niet concreet zijn. Een eerste optimalisering van het MIP heeft een bedrag van € 1 miljoen opgeleverd.
Impulsen
Ondanks de minder rooskleurige financiële situatie voor de komende jaren is de financiële basis van de gemeente Westland op orde. Het college wil een impuls geven aan een aantal voor de samenleving en economie belangrijke onderwerpen. Denk aan de positionering van de glastuinbouw, bijvoorbeeld met betrekking tot de ruimtelijke puzzel. De ontwikkeling van de glastuinbouw in Westland staat immers onder druk door de hogere energieprijzen en de constante druk op de beschikbare ruimte. Daarnaast willen we extra aandacht voor kunst en cultuur, waarmee we een positief effect op de woon- en leefomgeving van onze inwoners creëren. Dat doen we ook door bijvoorbeeld extra kunstgrasvelden aan te leggen bij sportpark Verburch, om daar nu en in de toekomst voldoende capaciteit te hebben. Verder willen we bijdragen aan een goede woning voor de Westlanders en aan levensloopbestendig wonen, met daarbij passende zorg.
Het komende jaar geven we verder invulling aan de uitvoering van het masterplan Flora Campus Westland. In 2023 stemde de gemeenteraad in met het masterplan. In 2024 geven we samen met de raad invulling aan de deelplannen. Tevens zet het college verdere stappen op het gebied van de Flexroute, zodat er woningen gebouwd worden voor onze inwoners. Daarbij zijn starters een belangrijke doelgroep en moet er doorstroming plaats kunnen vinden van statushouders die in het Fletcher Hotel worden opgevangen.
Constructieve samenwerking
Bij het vaststellen van de begroting voor 2023 gaf de raad de opdracht aan het college om voor de nieuwe begroting middelen in de bestaande begroting te vinden voor nieuw beleid. Het college pakte dit zogenaamde Oud-voor-nieuwtraject gezamenlijk met de raad op en in januari 2023 startte de raadswerkgroep financiën. Naar aanleiding van de raadsbijeenkomst over kaderstelling is besloten het traject rondom de begroting aan te grijpen als een mogelijkheid om de kaderstellende rol van de raad te bevorderen. Dit traject liep samen op met het traject van de raadswerkgroep financiën.
Het college stelde in constructief overleg met deze raadswerkgroep in het voorjaar voorstellen op die kunnen dienen als ombuigingen in de voorjaarsnota. Uitgangspunt daarbij was om kritisch de begrotingspunten over de afgelopen twee jaar te beschouwen en op basis van meerjarige onder-uitputting deze posten te verlagen of te schrappen en een lijst met nieuwe wensen en ambities op te stellen waar de Westlandse samenleving van kan profiteren.
Het college zet deze aanpak graag voort. Vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid gaan we met elkaar in gesprek om te bepalen wat er nodig is om financieel stabiel te blijven. Een belangrijke stap hierin is het opstellen van criteria waaraan toekomstige keuzes moeten voldoen. Want hoe je het ook wendt of keert: keuzes zijn onvermijdelijk.
Tot slot
HHet college legt voor 2024 een stevige begroting neer met realistische ambities, rekening houdend met de onzekere omstandigheden. Daarbij moeten inwoners en bedrijven kunnen rekenen op een betrouwbare en snelle dienstverlening van de gemeente. We gaan de uitdagingen in de komende jaren graag samen met de gemeenteraad, de samenleving en de partners in de regio aan. Uitgangspunt daarbij is dat Westland een gemeente is en blijft waar inwoners plezierig wonen en goed kunnen ondernemen.
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Westland